Oficjalny wegański FAQ Empatii
Napisane: 26 paź 2009, o 06:37Będziemy go tworzyć na tym forum. Mamy nadzieję z Waszą pomocą. Proszę piszcie pytania do FAQ, odpowiedzi, uwagi.
W tym pierwszym poście wątku będę zbierał wszystkie wasze propozycje, zarówno pytań jak i odpowiedzi:
Co to jest weganizm?
Weganizm jest to sposób życia dążący do rzeczywistej minimalizacji uczestnictwa w eksploatacji zwierząt. Najważniejszy aspekt tego pojęcia dotyczy diety, ponieważ dla pożywienia jest wykorzystywana największa ilość zwierząt. Weganizm w tym zakresie oznacza odrzucenie z przyczyn etycznych produktów odzwierzęcych. W innych dziedzinach cechuje się podobnie konsekwentną postawą, np. w sprzeciwie wobec hodowli zwierząt z przeznaczeniem na futra, wykorzystywania zwierząt do doświadczeń, do celów rozrywki itd. Ta spójna i nowoczesna idea i praktyka zdobywa na świecie coraz większą liczbę zwolenników, również ze względu na korzyści ekologiczne z jej przyjęcia.
Weganizm jako styl życia wynika ze światopoglądu, według którego ludzie nie powinni traktować zwierząt jak surowca, zasobów czy środka do osiągania własnych celów, gdyż zwierzęta – istoty czujące – mają taki sam jak człowiek interes w tym, by unikać cierpienia i chronić swoje życie. Weganizm jako postawa etyczna nieograniczająca się do człowieka ma na celu szerzenie i promowanie rozwoju produktów pochodzenia niezwierzęcego korzystnych nie tylko dla ludzi, ale również dla zwierząt i środowiska.
Inna definicja (Vegan Society, z wikipedii:
Słowo weganizm oznacza filozofię oraz sposób życia, który stara się wykluczyć, jak tylko to możliwe i praktyczne, wszystkie formy eksploatacji i okrucieństwa względem zwierząt, ich eksploatacji do celów żywieniowych, produkcji odzieży, lub podobnych celów. Filozofia ta ma na celu szerzenie i promowanie rozwoju i użytkowania produktów alternatywnych pochodzenia niezwierzęcego dla dobra ludzkości, zwierząt i środowiska. W terminologii żywieniowej oznacza to praktykę niekorzystania z wszystkich produktów, które w całości lub częściowo pochodzą od zwierząt.
Kim jest weganin?
Weganin lub weganka to osoba która w swoim życiu konsekwentnie wciela w życie ideę weganizmu. Przekłada się to na wykluczenie ze swojej diety produktów odzwierzęcych, na tyle na ile to praktycznie możliwe. Weganie nie noszą ubioru z produktów zwierzęcych (z futer, skór, zamszu itd.) , używają produkty codziennego użytku nie testowane na zwierzętach - środki czystości, kosmetyki, pasty do zębów, leki. Weganie nie biorą także udziału w "rozrywkach" w których wykorzystuje się zwierzęta - np. cyrkach , corridzie. Należy podkreślić że w dzisiejszym świecie życie bez wykorzystywania zwierząt jest praktycznie niemożliwe - prawie każda gałąź przemysłu jest w jakiś sposób połączona z wykorzystywaniem zwierząt. Trudno też uniknąć stosowania leków testowanych na zwierzętach
Jednak niemożność stuprocentowego wyeliminowania produktów odzwierzęcych lub testowanych na zwierzętach nie zmienia celu - dążenia do zminimalizowania ich użycia (patrz pytanie: Czy weganizm jest utopią?).
I. Etyka
1. Dlaczego weganizm? Czy wegetarianizm nie wystarczy?
KB: wersja robocza:
Hodowla zwierząt dla mleka, jajek czy wełny jest taką samą eksploatacją i w równym stopniu jest związana z zabijaniem zwierząt, jak hodowla na mięso. Produktem ubocznym hodowli krów dla mleka są cielęta zabijane na mięso. Zaś w wylęgarniach, z których pochodzą kury używane do znoszenia jajek, 50 procent wykluć to kogutki - są one traktowane jak odpad i zabijane. Gdy spada poziom wydajności - zgodny z biznesplanem hodowcy - krowy i kury są zabijane na mięso. Gdyby hodowla nie była eksploatacją, a niegenerujące zysku zwierzęta nie trafiały pod nóż, wtedy mleko, masło, sery, czy jaja musiałyby być sprzedawane w cenach osiągalnych tylko dla bogatych ludzi. W każdym kolejnym przypadku odkrywamy, że gdy spotkają się człowiek, zwierzę i generowanie zysków - zwierzę stoi na straconej pozycji.
2. Co to są prawa zwierząt?
Odpowiedź (AG):
Prawa zwierząt jest to idea, według której podstawowe interesy zwierząt innych niż ludzie powinny być traktowane w ten sam sposób jak interesy ludzi. Mówimy tutaj o podstawowych interesach takich jak prawo do życia, wolności oraz nietykalności osobistej. Obrońcy praw zwierząt postrzegają tę ideę na gruncie różnych postaw filozoficznych. Są oni jednak zgodni co do tego, że zwierzęta powinny być traktowane jako pozaludzkie osoby oraz członkowie wspólnoty moralnej łączącej ludzi i inne zwierzęta. Co za tym idzie powszechne praktyki takiej jak zabijanie i wykorzystywanie zwierząt do produkcji żywności i odzieży, jako przedmiotów badań naukowych, oraz obiektów służących rozrywce człowieka powinny być uznane za niemoralne i niezgodne z prawem.
3. Co to jest szowinizm gatunkowy?
Odpowiedź (AG):
Szowinizm gatunkowy, inaczej gatunkowizm ( ang. Specieciesm) jest to termin określający postawę moralną, odznaczającą się uprzedzeniem, wobec innych istot dlatego, że nie są to przedstawiciele naszego gatunku. Podobnie jak rasizm określa postawę uprzedzenia lub wrogości wobec przedstawicieli innych ras a seksizm oznacza przekonanie o wyższości przedstawicieli swojej płci w stosunku do osób płci przeciwnej.
Większość ludzi charakteryzuje się właśnie taką postawą szowinizmu gatunkowego, gdyż uważają oni, że poprzez przynależność do gatunku homo sapiens automatycznie posiadają wyższy status moralny niż przedstawiciele jakiekokolwiek innego gatunku zwierząt, całkowicie niezależnie od tego jakie cechy dana istota posiada.
4. Co to jest abolicjonizm?
AG:
Odp: W kontekście Praw Zwierząt abolicjonizm oznacza dążenie do zniesienia zinstytucjonalizowanego wykorzystywania zwierząt przez człowieka. Innymi słowy abolicjonizm zmierza do tego aby wyzwolić zwierzęta spod bezwzględnej dominacji poświęcania pierwszorzędnych interesów zwierząt ( kontynuacja życia, wolność od cierpienia i strachu) drugorzędnym a często i trzeciorzędnym interesom człowieka ( upodobania kulinarne, moda, rozrywka).
W praktyce abolicjonizm zmierza do zniesienia hodowli zwierzęcych, zabijania zwierząt na mięso, dla rozrywki ( myślistwo) dokonywania na nich eksperymentów.
Podobnie jak w XVIII i XIX wieku abolicjonizm oznaczał zniesienie niewolnictwa ludzi, tak dzisiaj oznacza to zniesienie niewolnictwa zwierząt.
5. Dlaczego interesy zwierząt są moralnie istotne?
Zauważmy na samym początku, że wbrew powszechnej, nienaukowej opinii, człowiek także jest zwierzęciem. Gatunek ,,człowiek rozumny"( homo sapiens) jest sklasyfikowany w biologicznej systematyce organizmów jako jeden z gatunków zwierząt z rodziny ssaków naczelnych. Teoria ewolucji Karola Darwina nie pozostawia co do tego żadnych wątpliwości. Co więcej, współcześni naukowcy i ich badania potwierdzają teorię ewolucji Darwina i pochodzenie człowieka.
Wiemy dobrze, że każdy przedstawiciel gatunku ludzkiego posiada swoje interesy. Najbardziej podstawowe z nich to interes w kontynuacji życia, unikanie bólu i cierpienia, wolność osobista i dążenie do zaspakajania swoich potrzeb.
Nie ma żadnych racjonalnych kontrargumentów, a mnóstwo dowodów naukowych na to, że podobne, lub wręcz takie same interesy posiadają przedstawiciele innych gatunków zwierząt. Głównym dowodem na to jest fakt, że wszystkie zwierzęta, zarówno kręgowce jak i bezkręgowce posiadają mózg oraz układ nerwowy. Układu takiego nie posiadają np. przedstawiciele świata roślin. Jeżeli uważamy, że podstawowe ludzkie interesy mają wartość moralną, to biorąc pod uwagę fakt, że ludzi i inne zwierzęta łączy posiadanie takich samych, podstawowych interesów, wspomnianych wyżej, to interesy wszystkich zwierząt są moralnie istotne.
6. Czy weganizm jest utopią?
Odp: DG:
Weganizm można zrealizować w skali własnego życia. Powszechny weganizm dziś wydaje się utopią, ale trzeba być pokornym wobec nieprzewidywalności zmian.Weganizm jako utopia zrealizowana globalnie choćby w 10 proc., będzie miała realny wpływ na życie wielu zwierząt i będzie przekonującym dowodem dla innych, że weganizm jest możliwy. Im więcej będzie wegan, tym łatwiej będzie ów procent zwiększać. Weganizm ma wartość niezależnie od tego, czy jest możliwe, aby wszyscy ludzie byli weganami.
7. Dlaczego weganizm jest optymalnym rozwiązaniem?
Odpowiedź: Bo bierze pod uwagę wszystkie istoty czujące i unika ich krzywdzenia i zabijania
II. Zdrowie
1. Jaką mam pewność że będę zdrowy na diecie wegańskiej?
Można odpowiedzieć na to pytanie analogicznym, trochę przewrotnym pytaniem: Jaką mam pewność, że będę zdrowy na tradycyjnej diecie przeciętnego Polaka, obfitującej w produkty zwierzęce?
A teraz bardziej merytorycznie – nie ma żadnej pewności. Wszystko zależy od Nas samych. Dieta wegańska, jeżeli zostanie uzupełniona, poprzez suplementację o witaminę B12, może być pełnowartościowa dla człowieka, ale nie musi. Co więcej dieta ta, jeżeli stosowana z głową, przez osobę świadomą potrzeb własnego organizmu może być bardzo korzystna i wpłynąć dodatnio zarówno na zdrowie jak i długość życia.
Jeszcze raz zacytuję fragment oficjalnego stanowiska dwóch największych organizacji dietetyczych na świecie:
2. Czy dla kobiety w ciąży i jej płodu dieta wegańska jest zdrowa?
Odpowiedź(KB):
Dieta wegańska może być zdrowa tak dla płodu jak i dla kobiety w ciąży jeśli jest odpowiednio ułożona. Fakt ten potwierdza Stanowisko Amerykańskiego Stowarzyszenia Dietetyków na temat diet wegetariańskich z 2009 roku, które jest kolejną aktualizacją tego stanowiska po raz pierwszy ogłoszonego w 1997 roku. Należy oczywiście podkreślić, że dieta powinna być właściwie ułożona, zatem trzeba zapoznać się z konkretnymi praktycznymi wskazaniami. Nie jest to jednak wyjątek, bo przy każdym rodzaju diety, kobieta powinna zasięgnąć wiedzy o jakie składniki odżywcze powinna zadbać i na co zwrócić szczególną uwagę podczas ciąży.
Pomocne informacje na temat wegańskiej ciąży, w języku angielskim, można uzyskać na stronie The Vegetarian Resource Group:
http://www.vrg.org/nutrition/veganpregnancy.php
3. Jakie badania będąc na diecie wegańskiej powinienem wykonywać, aby stwierdzić, że nie mam niedoborów i że prawidłowo się odżywiam?
4. Na co weganie powinni zwracać uwagę w swojej diecie?
Odp: KB:
- jeść różnorodnie (nie cały czas te same warzywa z makaronem, ale różne warzywa raz z makaronem, innym razem z kaszą; nie tylko jabłka, ale i gruszki, śliwki, brzoskwinie, rodzynki itp, nie tylko ziarna słonecznika, ale również orzechy włoskie, migdały itp)
- jeść mało przetworzone (np. wprowadzić do jadłospisu razowy makaron, razową mąkę, razowe pieczywo, brązowy ryż, kasze)
- zaprzyjaźnić się z roślinami strączkowymi (fasola, groch, ciecierzyca, soczewica) oraz zielonolistnymi roślinami (kapusta, sałata, brokuły)
- nie zapominać o dobrych tłuszczach (oliwa z oliwek extra virgin, olej rzepakowy tłoczony na zimno, orzechy, słonecznik)
- wychodzić na słońce i zażywać ruchu (witamina D!)
- pamiętać o wapniu, można łatwo zaspokoić dzienne zapotrzebowanie pijąc codziennie mleko sojowe nim wzbogacone (1 szklanka Orico lub Alpro to prawie 40% zapotrzebowania dziennego), lub wodę mineralną taką jak Kryniczanka
- koniecznie suplementować witaminę B12; przyjmować ją tylko w tabletkach (w źródłach roślinnych udokumentowano śladowe, niewystarczające człowiekowi ilości)
5. Jak to wszystko zapamiętać? Czy będę musiał(a) myśleć tylko o jedzeniu?
Odp: KB:
Na weganizm można przejść stopniowo. Każda zmiana na początku może wydawać się trudna, a potem wchodzi w krew. Podobnie jak nauka jazdy samochodem. Najpierw widzimy paręnaście czynności, których trzeba się nauczyć, a do tego je ze sobą skoordynować. Potem pozostaje już tylko pytanie - gdzie jedziemy.
III. Praktyka
1. Chciałbym spróbować weganizmu, ale nie wiem jak się odżywiać. Gdzie mogę poczytać na ten temat, znaleźć przykładowe jadłospisy?
Jeżeli chcesz spróbować weganizmu to, jak powiedział profesor Gary Francione w jednym z wywiadów, możesz na początek jeść wegańskie śniadania, lub inne posiłki. Możesz też spróbować weganizmu przez tydzień, dwa, miesiąc i po tym okresie podjąć decyzję, co do swojego odżywiania w przyszłości.
Największą internetową książką kucharską dla wegetarian i wegan jest strona http://www.puszka.pl, można tam zaznaczyć opcję dań tylko wegańskich.
Polecamy także bardzo ciekawą stronę, z komiksami kulinarnymi: http://www.kuchareczka.com
Z pewnością warto zapoznać się z artykułami zamieszczonymi na stronie: http://www.wegetydzien.pl/artykuly.php
2. Jakie gotowe produkty mogę kupić na rynku i gdzie?
Na polskim rynku można kupić przede wszystkim warzywa, owoce, rośliny strączkowe, kasze, ryż makarony, orzechy, pieczywo, oleje roślinne. Dostępna jest cała gama produktów sojowych, jak kotlety, ser tofu, mleko sojowe, pasztety, wędliny, parówki. W sklepach ze zdrową żywnością można kupić tempeh oraz seitan.
W wielu punktach gastronomicznych, szczególnie w popularnych obecnie tureckich barach, dostępne są falafele, czyli kotlety z ciecierzycy w bułce lub chlebie pita z warzywami. Do wyboru mamy zazwyczaj sosy ostry oraz łagodny. Niestety łagodny jest na bazie nabiału więc tylko ostry jest wegański.
W wielu innych barach lub restauracjach w karcie dostępne są posiłki wegetariańskie, które po odjęciu jednego ze składników np. sera żółtego bądź śmietany będą daniami całkowicie roślinnymi.
Godne uwagi z pewnością są dwa całkowicie wegańskie sklepy internetowe, zarówno z żywnością jak i kosmetykami, produktami dla zwierząt oraz wieloma innymi artykułami. Są to:
sklep Greenplanet: http://www.greenplanet.pl
sklep Evergreen: http://www.evergreen.pl
Obydwie te placówki, mieszczą się w Warszawie, gdzie można dokonać zakupów jak w zwykłym skepie. Za dopłatą produkty wysyłane są do innych miejscowości w Polsce.
3. Gdzie znajdę wegańskie restauracje w Polsce i za granicą?
Odpowiedź (AG i AnaO):
Obecnie w Polsce właściwie nie ma restauracji stricte wegańskich. Chlubnymi wyjątkami są warszawska kawiarnia Cykloza. Restauracją nie jest wprawdzie szczecińska lodziarnia Gelatti Giouseppe ale też warto o niej wspomnieć - jest wegańska. Jeżeli gdzieś znajdziesz inne miejsce wegańskie , podziel się proszę z nami tą wiedzą.
Jest kilka restauracji wegetariańskich, gdzie z pewnością można zamówić wegańskie dania z karty.
W wielu tradycyjnych restauracjach i punktach gastronomicznych możemy zamóiwić dania, które po odjęciu jednego ze składników, np. sera żółtego lub śmietany będą daniami całkowicie roślinnymi. Z pewnością można zapytać obsługę restauracji o możliwość zamiany któregoś ze składników dania lub rezygnacji z niego. Restauratorzy będą w ten sposób otrzymywali komunikaty, że dania wegańskie w Polsce stają się towarem pożądanym na rynku.
Jeżeli chodzi o inne kraje, to w rozwiniętych państwach zachodnich dużo łatwiej o posiłek dla wegan niż w Polsce.
4. Czy weganizm to najzdrowsza dieta na świecie i panaceum na wszystkie dolegliwości?
Odpowiedź(KB): Stop mitomanii.
Cytując stanowisko Amerykańskiego Stowarzyszenia Dietetyków ( ADA) i Dietetyków Kanady (DoC) ,,dobrze zaplanowana dieta wegańska (...) jest odpowiednia dla wszystkich etapów życia, włącznie z okresem ciąży i laktacji, niemowlęctwa, dzieciństwa oraz dorastania." (Nie można zapomnieć o suplementacji witaminy B12, ewentualnie zimą witaminy D).
Jeżeli jednak dietę wegańską źle zaplanujemy może ona prowadzić do niedoborów żywieniowych podobnie jak każda inna źle zaplanowana dieta.
5. Czy na diecie wegańskiej można być dobrym sportowcem?
Odp: AG:
Tak, można. Najlepiej o tym zaświadcza jeden z najwybitniejszych lekkoatletow wszech czasów, 9 krotny mistrz olimpijski Carl Lewis.
Kolejnym wielkim sportowcem, jest profesjonalny triathlonista Brendan Brazier. Człowiek który wiele razy uczestniczył w zawodach Ironman ( 3.9 km pływania, 180 km jazdy na rowerze, 42 km biegu, wszystko w jednym ciągu, bez przerw) i zajmował miejsca w pierwszej dziesiątce. Ponadto wygrał dwa razy kanadyjski ultramaraton na 50 km.
6. Czy dieta wegańska jest droższa niż dieta przeciętnego Polaka jedzącego mięso?
Odp: AG:
Prawdę mówiąc może być droższa, może być tańsza. Wszystko zależy od tego czym zastąpimy mięso, nabiał i jaja.
Z pewnością gdy spojrzeć na ceny wędlin, lub parówek sojowych ich cena jest wyższa niż mięsne odpowiedniki. Podobnie mleko sojowe oraz ser robiony z tego mleka czyli tofu jest droższy niż produkty z mleka krowiego.
Z drugiej jednak strony rośliny strączkowe takie jak groch, soczewica, soja, fasola, ciecierzyca są tańsze za kilogram od mięsa a mają podobną o ile nie wyższą wartość odżywczą.
Ogólnie rzecz biorąc jeżeli kupujemy produkty podstawowe, nieprzetworzone i sami przygotowujemy z nich dania i posiłki, dieta wegańska może okazać się tańsza niż dieta zawierająca mięso i nabiał. W przypadku gdybyśmy kupowali w znacznej części żywność przetworzoną, przeznaczoną do bezpośredniego spożycia może okazać się, że jest drożej.
7. Czy cukier jest wegański
Tak, cukier stołowy ( sacharoza), który sprzedaje się zazwyczaj w kilogramowych opakowaniach jest produktem wegańskim. Dotyczy to zarówno cukru wytwarzanego z buraka cukrowego jak i z trzciny cukrowej. W przeszłości stosowano do jego wyrobu kości zwierząt. Obecnie już się tego nie robi. Jest to jednak produkt ze wszech miar niezdrowy i do słodzenia potraw polecamy używać innych źródeł słodkiego smaku, takich jak daktyle, rodzynki czy też inne słodkie owoce.
8. Czy kwas mlekowy jest wegański
Odpowiedź(DG):
Naturalny kwas produkowany przez bakterie w żywności poddanej fermentacji. Wszystkie produkty poddane fermentacji zawierają duże ilości kwasu mlekowego. Przemysłowo wytwarzany przez fermentację bakteryjną skrobi i melasy. Produkowany jest także w dużych ilościach przez bakterie zasiedlające jelito grube. (...) kwas mlekowy i mleczany mogą być spożywane przez osoby wszystkich wyznań, wegan i wegetarian. Aczkolwiek nazwa odnosi się do mleka, E270 nie jest produkowany z mleka, a więc może być spożywany także przez osoby z alergią na mleko i nietolerancją laktozy.
Źródło
IV. Ekologia
1. Podobno weganizm przyczynia się do mniejszej dewastacji środowiska, mniejszego zużycia wody. Dlaczego?
W tym pierwszym poście wątku będę zbierał wszystkie wasze propozycje, zarówno pytań jak i odpowiedzi:
Co to jest weganizm?
Weganizm jest to sposób życia dążący do rzeczywistej minimalizacji uczestnictwa w eksploatacji zwierząt. Najważniejszy aspekt tego pojęcia dotyczy diety, ponieważ dla pożywienia jest wykorzystywana największa ilość zwierząt. Weganizm w tym zakresie oznacza odrzucenie z przyczyn etycznych produktów odzwierzęcych. W innych dziedzinach cechuje się podobnie konsekwentną postawą, np. w sprzeciwie wobec hodowli zwierząt z przeznaczeniem na futra, wykorzystywania zwierząt do doświadczeń, do celów rozrywki itd. Ta spójna i nowoczesna idea i praktyka zdobywa na świecie coraz większą liczbę zwolenników, również ze względu na korzyści ekologiczne z jej przyjęcia.
Weganizm jako styl życia wynika ze światopoglądu, według którego ludzie nie powinni traktować zwierząt jak surowca, zasobów czy środka do osiągania własnych celów, gdyż zwierzęta – istoty czujące – mają taki sam jak człowiek interes w tym, by unikać cierpienia i chronić swoje życie. Weganizm jako postawa etyczna nieograniczająca się do człowieka ma na celu szerzenie i promowanie rozwoju produktów pochodzenia niezwierzęcego korzystnych nie tylko dla ludzi, ale również dla zwierząt i środowiska.
Inna definicja (Vegan Society, z wikipedii:
Słowo weganizm oznacza filozofię oraz sposób życia, który stara się wykluczyć, jak tylko to możliwe i praktyczne, wszystkie formy eksploatacji i okrucieństwa względem zwierząt, ich eksploatacji do celów żywieniowych, produkcji odzieży, lub podobnych celów. Filozofia ta ma na celu szerzenie i promowanie rozwoju i użytkowania produktów alternatywnych pochodzenia niezwierzęcego dla dobra ludzkości, zwierząt i środowiska. W terminologii żywieniowej oznacza to praktykę niekorzystania z wszystkich produktów, które w całości lub częściowo pochodzą od zwierząt.
Kim jest weganin?
Weganin lub weganka to osoba która w swoim życiu konsekwentnie wciela w życie ideę weganizmu. Przekłada się to na wykluczenie ze swojej diety produktów odzwierzęcych, na tyle na ile to praktycznie możliwe. Weganie nie noszą ubioru z produktów zwierzęcych (z futer, skór, zamszu itd.) , używają produkty codziennego użytku nie testowane na zwierzętach - środki czystości, kosmetyki, pasty do zębów, leki. Weganie nie biorą także udziału w "rozrywkach" w których wykorzystuje się zwierzęta - np. cyrkach , corridzie. Należy podkreślić że w dzisiejszym świecie życie bez wykorzystywania zwierząt jest praktycznie niemożliwe - prawie każda gałąź przemysłu jest w jakiś sposób połączona z wykorzystywaniem zwierząt. Trudno też uniknąć stosowania leków testowanych na zwierzętach
Jednak niemożność stuprocentowego wyeliminowania produktów odzwierzęcych lub testowanych na zwierzętach nie zmienia celu - dążenia do zminimalizowania ich użycia (patrz pytanie: Czy weganizm jest utopią?).
I. Etyka
1. Dlaczego weganizm? Czy wegetarianizm nie wystarczy?
KB: wersja robocza:
Hodowla zwierząt dla mleka, jajek czy wełny jest taką samą eksploatacją i w równym stopniu jest związana z zabijaniem zwierząt, jak hodowla na mięso. Produktem ubocznym hodowli krów dla mleka są cielęta zabijane na mięso. Zaś w wylęgarniach, z których pochodzą kury używane do znoszenia jajek, 50 procent wykluć to kogutki - są one traktowane jak odpad i zabijane. Gdy spada poziom wydajności - zgodny z biznesplanem hodowcy - krowy i kury są zabijane na mięso. Gdyby hodowla nie była eksploatacją, a niegenerujące zysku zwierzęta nie trafiały pod nóż, wtedy mleko, masło, sery, czy jaja musiałyby być sprzedawane w cenach osiągalnych tylko dla bogatych ludzi. W każdym kolejnym przypadku odkrywamy, że gdy spotkają się człowiek, zwierzę i generowanie zysków - zwierzę stoi na straconej pozycji.
2. Co to są prawa zwierząt?
Odpowiedź (AG):
Prawa zwierząt jest to idea, według której podstawowe interesy zwierząt innych niż ludzie powinny być traktowane w ten sam sposób jak interesy ludzi. Mówimy tutaj o podstawowych interesach takich jak prawo do życia, wolności oraz nietykalności osobistej. Obrońcy praw zwierząt postrzegają tę ideę na gruncie różnych postaw filozoficznych. Są oni jednak zgodni co do tego, że zwierzęta powinny być traktowane jako pozaludzkie osoby oraz członkowie wspólnoty moralnej łączącej ludzi i inne zwierzęta. Co za tym idzie powszechne praktyki takiej jak zabijanie i wykorzystywanie zwierząt do produkcji żywności i odzieży, jako przedmiotów badań naukowych, oraz obiektów służących rozrywce człowieka powinny być uznane za niemoralne i niezgodne z prawem.
3. Co to jest szowinizm gatunkowy?
Odpowiedź (AG):
Szowinizm gatunkowy, inaczej gatunkowizm ( ang. Specieciesm) jest to termin określający postawę moralną, odznaczającą się uprzedzeniem, wobec innych istot dlatego, że nie są to przedstawiciele naszego gatunku. Podobnie jak rasizm określa postawę uprzedzenia lub wrogości wobec przedstawicieli innych ras a seksizm oznacza przekonanie o wyższości przedstawicieli swojej płci w stosunku do osób płci przeciwnej.
Większość ludzi charakteryzuje się właśnie taką postawą szowinizmu gatunkowego, gdyż uważają oni, że poprzez przynależność do gatunku homo sapiens automatycznie posiadają wyższy status moralny niż przedstawiciele jakiekokolwiek innego gatunku zwierząt, całkowicie niezależnie od tego jakie cechy dana istota posiada.
4. Co to jest abolicjonizm?
AG:
Odp: W kontekście Praw Zwierząt abolicjonizm oznacza dążenie do zniesienia zinstytucjonalizowanego wykorzystywania zwierząt przez człowieka. Innymi słowy abolicjonizm zmierza do tego aby wyzwolić zwierzęta spod bezwzględnej dominacji poświęcania pierwszorzędnych interesów zwierząt ( kontynuacja życia, wolność od cierpienia i strachu) drugorzędnym a często i trzeciorzędnym interesom człowieka ( upodobania kulinarne, moda, rozrywka).
W praktyce abolicjonizm zmierza do zniesienia hodowli zwierzęcych, zabijania zwierząt na mięso, dla rozrywki ( myślistwo) dokonywania na nich eksperymentów.
Podobnie jak w XVIII i XIX wieku abolicjonizm oznaczał zniesienie niewolnictwa ludzi, tak dzisiaj oznacza to zniesienie niewolnictwa zwierząt.
5. Dlaczego interesy zwierząt są moralnie istotne?
Zauważmy na samym początku, że wbrew powszechnej, nienaukowej opinii, człowiek także jest zwierzęciem. Gatunek ,,człowiek rozumny"( homo sapiens) jest sklasyfikowany w biologicznej systematyce organizmów jako jeden z gatunków zwierząt z rodziny ssaków naczelnych. Teoria ewolucji Karola Darwina nie pozostawia co do tego żadnych wątpliwości. Co więcej, współcześni naukowcy i ich badania potwierdzają teorię ewolucji Darwina i pochodzenie człowieka.
Wiemy dobrze, że każdy przedstawiciel gatunku ludzkiego posiada swoje interesy. Najbardziej podstawowe z nich to interes w kontynuacji życia, unikanie bólu i cierpienia, wolność osobista i dążenie do zaspakajania swoich potrzeb.
Nie ma żadnych racjonalnych kontrargumentów, a mnóstwo dowodów naukowych na to, że podobne, lub wręcz takie same interesy posiadają przedstawiciele innych gatunków zwierząt. Głównym dowodem na to jest fakt, że wszystkie zwierzęta, zarówno kręgowce jak i bezkręgowce posiadają mózg oraz układ nerwowy. Układu takiego nie posiadają np. przedstawiciele świata roślin. Jeżeli uważamy, że podstawowe ludzkie interesy mają wartość moralną, to biorąc pod uwagę fakt, że ludzi i inne zwierzęta łączy posiadanie takich samych, podstawowych interesów, wspomnianych wyżej, to interesy wszystkich zwierząt są moralnie istotne.
6. Czy weganizm jest utopią?
Odp: DG:
Weganizm można zrealizować w skali własnego życia. Powszechny weganizm dziś wydaje się utopią, ale trzeba być pokornym wobec nieprzewidywalności zmian.Weganizm jako utopia zrealizowana globalnie choćby w 10 proc., będzie miała realny wpływ na życie wielu zwierząt i będzie przekonującym dowodem dla innych, że weganizm jest możliwy. Im więcej będzie wegan, tym łatwiej będzie ów procent zwiększać. Weganizm ma wartość niezależnie od tego, czy jest możliwe, aby wszyscy ludzie byli weganami.
7. Dlaczego weganizm jest optymalnym rozwiązaniem?
Odpowiedź: Bo bierze pod uwagę wszystkie istoty czujące i unika ich krzywdzenia i zabijania
II. Zdrowie
1. Jaką mam pewność że będę zdrowy na diecie wegańskiej?
Można odpowiedzieć na to pytanie analogicznym, trochę przewrotnym pytaniem: Jaką mam pewność, że będę zdrowy na tradycyjnej diecie przeciętnego Polaka, obfitującej w produkty zwierzęce?
A teraz bardziej merytorycznie – nie ma żadnej pewności. Wszystko zależy od Nas samych. Dieta wegańska, jeżeli zostanie uzupełniona, poprzez suplementację o witaminę B12, może być pełnowartościowa dla człowieka, ale nie musi. Co więcej dieta ta, jeżeli stosowana z głową, przez osobę świadomą potrzeb własnego organizmu może być bardzo korzystna i wpłynąć dodatnio zarówno na zdrowie jak i długość życia.
Jeszcze raz zacytuję fragment oficjalnego stanowiska dwóch największych organizacji dietetyczych na świecie:
Amerykańskie Stowarzyszenie Dietetyczne i Dietetycy Kanady wyrażają stanowisko, że odpowiednio zaplanowane diety wegetariańskie są zdrowe, spełniają zapotrzebowanie żywieniowe i zapewniają korzyści zdrowotne przy zapobieganiu i leczeniu niektórych chorób.
Dobrze zaplanowana dieta wegańska oraz inne rodzaje diet wegetariańskich są odpowiednie dla wszystkich etapów życia, włącznie z okresem ciąży i laktacji, niemowlęctwa, dzieciństwa oraz dorastania.
2. Czy dla kobiety w ciąży i jej płodu dieta wegańska jest zdrowa?
Odpowiedź(KB):
Dieta wegańska może być zdrowa tak dla płodu jak i dla kobiety w ciąży jeśli jest odpowiednio ułożona. Fakt ten potwierdza Stanowisko Amerykańskiego Stowarzyszenia Dietetyków na temat diet wegetariańskich z 2009 roku, które jest kolejną aktualizacją tego stanowiska po raz pierwszy ogłoszonego w 1997 roku. Należy oczywiście podkreślić, że dieta powinna być właściwie ułożona, zatem trzeba zapoznać się z konkretnymi praktycznymi wskazaniami. Nie jest to jednak wyjątek, bo przy każdym rodzaju diety, kobieta powinna zasięgnąć wiedzy o jakie składniki odżywcze powinna zadbać i na co zwrócić szczególną uwagę podczas ciąży.
Pomocne informacje na temat wegańskiej ciąży, w języku angielskim, można uzyskać na stronie The Vegetarian Resource Group:
http://www.vrg.org/nutrition/veganpregnancy.php
3. Jakie badania będąc na diecie wegańskiej powinienem wykonywać, aby stwierdzić, że nie mam niedoborów i że prawidłowo się odżywiam?
4. Na co weganie powinni zwracać uwagę w swojej diecie?
Odp: KB:
- jeść różnorodnie (nie cały czas te same warzywa z makaronem, ale różne warzywa raz z makaronem, innym razem z kaszą; nie tylko jabłka, ale i gruszki, śliwki, brzoskwinie, rodzynki itp, nie tylko ziarna słonecznika, ale również orzechy włoskie, migdały itp)
- jeść mało przetworzone (np. wprowadzić do jadłospisu razowy makaron, razową mąkę, razowe pieczywo, brązowy ryż, kasze)
- zaprzyjaźnić się z roślinami strączkowymi (fasola, groch, ciecierzyca, soczewica) oraz zielonolistnymi roślinami (kapusta, sałata, brokuły)
- nie zapominać o dobrych tłuszczach (oliwa z oliwek extra virgin, olej rzepakowy tłoczony na zimno, orzechy, słonecznik)
- wychodzić na słońce i zażywać ruchu (witamina D!)
- pamiętać o wapniu, można łatwo zaspokoić dzienne zapotrzebowanie pijąc codziennie mleko sojowe nim wzbogacone (1 szklanka Orico lub Alpro to prawie 40% zapotrzebowania dziennego), lub wodę mineralną taką jak Kryniczanka
- koniecznie suplementować witaminę B12; przyjmować ją tylko w tabletkach (w źródłach roślinnych udokumentowano śladowe, niewystarczające człowiekowi ilości)
5. Jak to wszystko zapamiętać? Czy będę musiał(a) myśleć tylko o jedzeniu?
Odp: KB:
Na weganizm można przejść stopniowo. Każda zmiana na początku może wydawać się trudna, a potem wchodzi w krew. Podobnie jak nauka jazdy samochodem. Najpierw widzimy paręnaście czynności, których trzeba się nauczyć, a do tego je ze sobą skoordynować. Potem pozostaje już tylko pytanie - gdzie jedziemy.
III. Praktyka
1. Chciałbym spróbować weganizmu, ale nie wiem jak się odżywiać. Gdzie mogę poczytać na ten temat, znaleźć przykładowe jadłospisy?
Jeżeli chcesz spróbować weganizmu to, jak powiedział profesor Gary Francione w jednym z wywiadów, możesz na początek jeść wegańskie śniadania, lub inne posiłki. Możesz też spróbować weganizmu przez tydzień, dwa, miesiąc i po tym okresie podjąć decyzję, co do swojego odżywiania w przyszłości.
Największą internetową książką kucharską dla wegetarian i wegan jest strona http://www.puszka.pl, można tam zaznaczyć opcję dań tylko wegańskich.
Polecamy także bardzo ciekawą stronę, z komiksami kulinarnymi: http://www.kuchareczka.com
Z pewnością warto zapoznać się z artykułami zamieszczonymi na stronie: http://www.wegetydzien.pl/artykuly.php
2. Jakie gotowe produkty mogę kupić na rynku i gdzie?
Na polskim rynku można kupić przede wszystkim warzywa, owoce, rośliny strączkowe, kasze, ryż makarony, orzechy, pieczywo, oleje roślinne. Dostępna jest cała gama produktów sojowych, jak kotlety, ser tofu, mleko sojowe, pasztety, wędliny, parówki. W sklepach ze zdrową żywnością można kupić tempeh oraz seitan.
W wielu punktach gastronomicznych, szczególnie w popularnych obecnie tureckich barach, dostępne są falafele, czyli kotlety z ciecierzycy w bułce lub chlebie pita z warzywami. Do wyboru mamy zazwyczaj sosy ostry oraz łagodny. Niestety łagodny jest na bazie nabiału więc tylko ostry jest wegański.
W wielu innych barach lub restauracjach w karcie dostępne są posiłki wegetariańskie, które po odjęciu jednego ze składników np. sera żółtego bądź śmietany będą daniami całkowicie roślinnymi.
Godne uwagi z pewnością są dwa całkowicie wegańskie sklepy internetowe, zarówno z żywnością jak i kosmetykami, produktami dla zwierząt oraz wieloma innymi artykułami. Są to:
sklep Greenplanet: http://www.greenplanet.pl
sklep Evergreen: http://www.evergreen.pl
Obydwie te placówki, mieszczą się w Warszawie, gdzie można dokonać zakupów jak w zwykłym skepie. Za dopłatą produkty wysyłane są do innych miejscowości w Polsce.
3. Gdzie znajdę wegańskie restauracje w Polsce i za granicą?
Odpowiedź (AG i AnaO):
Obecnie w Polsce właściwie nie ma restauracji stricte wegańskich. Chlubnymi wyjątkami są warszawska kawiarnia Cykloza. Restauracją nie jest wprawdzie szczecińska lodziarnia Gelatti Giouseppe ale też warto o niej wspomnieć - jest wegańska. Jeżeli gdzieś znajdziesz inne miejsce wegańskie , podziel się proszę z nami tą wiedzą.
Jest kilka restauracji wegetariańskich, gdzie z pewnością można zamówić wegańskie dania z karty.
W wielu tradycyjnych restauracjach i punktach gastronomicznych możemy zamóiwić dania, które po odjęciu jednego ze składników, np. sera żółtego lub śmietany będą daniami całkowicie roślinnymi. Z pewnością można zapytać obsługę restauracji o możliwość zamiany któregoś ze składników dania lub rezygnacji z niego. Restauratorzy będą w ten sposób otrzymywali komunikaty, że dania wegańskie w Polsce stają się towarem pożądanym na rynku.
Jeżeli chodzi o inne kraje, to w rozwiniętych państwach zachodnich dużo łatwiej o posiłek dla wegan niż w Polsce.
4. Czy weganizm to najzdrowsza dieta na świecie i panaceum na wszystkie dolegliwości?
Odpowiedź(KB): Stop mitomanii.
Cytując stanowisko Amerykańskiego Stowarzyszenia Dietetyków ( ADA) i Dietetyków Kanady (DoC) ,,dobrze zaplanowana dieta wegańska (...) jest odpowiednia dla wszystkich etapów życia, włącznie z okresem ciąży i laktacji, niemowlęctwa, dzieciństwa oraz dorastania." (Nie można zapomnieć o suplementacji witaminy B12, ewentualnie zimą witaminy D).
Jeżeli jednak dietę wegańską źle zaplanujemy może ona prowadzić do niedoborów żywieniowych podobnie jak każda inna źle zaplanowana dieta.
5. Czy na diecie wegańskiej można być dobrym sportowcem?
Odp: AG:
Tak, można. Najlepiej o tym zaświadcza jeden z najwybitniejszych lekkoatletow wszech czasów, 9 krotny mistrz olimpijski Carl Lewis.
Kolejnym wielkim sportowcem, jest profesjonalny triathlonista Brendan Brazier. Człowiek który wiele razy uczestniczył w zawodach Ironman ( 3.9 km pływania, 180 km jazdy na rowerze, 42 km biegu, wszystko w jednym ciągu, bez przerw) i zajmował miejsca w pierwszej dziesiątce. Ponadto wygrał dwa razy kanadyjski ultramaraton na 50 km.
6. Czy dieta wegańska jest droższa niż dieta przeciętnego Polaka jedzącego mięso?
Odp: AG:
Prawdę mówiąc może być droższa, może być tańsza. Wszystko zależy od tego czym zastąpimy mięso, nabiał i jaja.
Z pewnością gdy spojrzeć na ceny wędlin, lub parówek sojowych ich cena jest wyższa niż mięsne odpowiedniki. Podobnie mleko sojowe oraz ser robiony z tego mleka czyli tofu jest droższy niż produkty z mleka krowiego.
Z drugiej jednak strony rośliny strączkowe takie jak groch, soczewica, soja, fasola, ciecierzyca są tańsze za kilogram od mięsa a mają podobną o ile nie wyższą wartość odżywczą.
Ogólnie rzecz biorąc jeżeli kupujemy produkty podstawowe, nieprzetworzone i sami przygotowujemy z nich dania i posiłki, dieta wegańska może okazać się tańsza niż dieta zawierająca mięso i nabiał. W przypadku gdybyśmy kupowali w znacznej części żywność przetworzoną, przeznaczoną do bezpośredniego spożycia może okazać się, że jest drożej.
7. Czy cukier jest wegański
Tak, cukier stołowy ( sacharoza), który sprzedaje się zazwyczaj w kilogramowych opakowaniach jest produktem wegańskim. Dotyczy to zarówno cukru wytwarzanego z buraka cukrowego jak i z trzciny cukrowej. W przeszłości stosowano do jego wyrobu kości zwierząt. Obecnie już się tego nie robi. Jest to jednak produkt ze wszech miar niezdrowy i do słodzenia potraw polecamy używać innych źródeł słodkiego smaku, takich jak daktyle, rodzynki czy też inne słodkie owoce.
8. Czy kwas mlekowy jest wegański
Odpowiedź(DG):
Naturalny kwas produkowany przez bakterie w żywności poddanej fermentacji. Wszystkie produkty poddane fermentacji zawierają duże ilości kwasu mlekowego. Przemysłowo wytwarzany przez fermentację bakteryjną skrobi i melasy. Produkowany jest także w dużych ilościach przez bakterie zasiedlające jelito grube. (...) kwas mlekowy i mleczany mogą być spożywane przez osoby wszystkich wyznań, wegan i wegetarian. Aczkolwiek nazwa odnosi się do mleka, E270 nie jest produkowany z mleka, a więc może być spożywany także przez osoby z alergią na mleko i nietolerancją laktozy.
Źródło
IV. Ekologia
1. Podobno weganizm przyczynia się do mniejszej dewastacji środowiska, mniejszego zużycia wody. Dlaczego?
Proponuję: