20 paź 2009, o 22:13
Prawo polskie a kazus smalcu z psów
Stanowisko Krakowskiego Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami wobec legalności/nielegalności zabijania psów na smalec:
W uzasadnieniu postanowienia o umorzeniu postępowania Sąd dokonał wybiórczej interpretacji przepisów, nie uwzględniając kontekstu prawnego, stworzonego przez przepisy Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r, o ochronie zwierząt (Dz.U. 1997, nr 111, poz. 724 ze zm.), Ustawy z dnia 21 marca 2004r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz.U.2004, nr 69, poz. 625 ze zm.), Ustawy z dnia 20 sierpnia 1997r. o organizacja hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz.U. 1997, nr 123, poz. 774) a także - Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 września 2004r. w sprawie kwalifikacji osób uprawnionych do zawodowego uboju oraz warunków i metod uboju i uśmiercania zwierząt (Dz.U. 2004, nr 205, poz. 2102) ze szczególnym uwzględnieniem § 15 ust. 2 tego Rozporządzenia.
W świetle cytowanych wyżej aktów prawnych nie jest prawdą, że: 1. ustawodawca dopuszcza zabijanie psów przez ich właścicieli, o ile tylko ubój dokonywany jest w sposób humanitarny, 2. zabijanie psów może być uzasadnione potrzebą gospodarczą a 3. ubój zwierząt może być przeprowadzany w dowolnych miejscach i dowolny sposób.
1. Pies jako zwierzę domowe jest towarzyszem człowieka, w związku z czym nie podlega konsumpcji (art. 4 pkt. 17 Ustawy o ochronie zwierząt)
2. Zwierzęta domowe, w tym psy, mogą być pozbawiane życia tylko w drodze iniekcji śmiertelnej dawki środka stosowanego do narkozy lub eutanazji (§ 15 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie kwalifikacji osób uprawnionych do zawodowego uboju oraz warunków i metod uboju i uśmiercania zwierząt). Ponadto, psy mogą zostać uśmiercone przez myśliwych w trybie art. 33a § 3 Ustawy o ochronie zwierząt, lub w ramach kontratypu stanu wyższej konieczności, co jednak nie ma znaczenia dla przedmiotu niniejszego postępowania.
3. Z treści art. 27 Ustawy o ochronie zwierząt wynika, że iniekcji śmiertelnej dawki środka stosowanego do narkozy lub eutanazji dokonać może tylko uprawniona osoba, to jest – lekarz weterynarii. Nie ma możliwości, by osoba inna niż lekarz weterynarii legalnie weszła w posiadanie środków stosowanych do narkozy lub eutanazji (Morbital) lub stosowała te środki, gdyż są to środki podlegające kontrolowanemu obrotowi, nadzorowanemu przez Inspekcję Weterynaryjną oraz Izbę Lekarsko-Weterynaryjną, zgodnie z procedurą określoną przepisami prawa.
4. Pozbawienie zwierzęcia życia w opisany wyżej sposób (eutanazja) wyklucza możliwość późniejszego przeznaczenia zwłok tego zwierzęcia na cele spożywcze, z uwagi na treść przepisów zabraniających podawania zwierzętom przeznaczonym na cele gastronomiczne jakichkolwiek farmaceutyków w określonym czasie przed ubojem.
5. Z art. 33 § 1 pkt. 2 i art. 33 pkt. 4 Ustawy o ochronie zwierząt wynika, że uśmiercenie psa przez lekarza weterynarii możliwe jest tylko wówczas, gdy zwierzę jest cierpiące i nieuleczalnie chore a eutanazja ma skrócić jego cierpienia albo gdy jest nadmiernie agresywne i stwarza zagrożenie. Zawarte w art. 33 § 1 Ustawy o ochronie zwierząt przyczyny uśmiercenia zwierzęcia, inne niż wymienione wyżej, to jest: przyczyna gospodarcza, sanitarna oraz przyczyna związana z wykonywaniem zadań związanych z ochroną przyrody nie mają zastosowania do psów, co wynika ze szczegółowych przepisów, regulujących uśmiercanie zwierząt z powołanych przyczyn. Kwestię uśmiercania zwierząt dla potrzeb nauki (art. 33 § 1 pkt. 5 Ustawy o ochronie zwierząt) regulują odrębne przepisy, nie mające zastosowania w niniejszej sprawie.
6. Powszechne jest przekonanie o tym, że eutanazja dokonana przez wykwalifikowaną osobę oraz pozbawienie życia umiejętnym strzałem z broni palnej są humanitarnymi metodami pozbawiania życia. Stosując interpretację przedstawioną przez Sąd dojść należałoby do wniosku, że każda eutanazja dokonana przez lekarza weterynarii i każde umiejętne zastrzelenie psa przez myśliwego są prawnie dozwolone. Tak jednak nie jest. Myśliwy nie może zastrzelić każdego psa wałęsającego się po lesie a jedynie takiego, który wykazuje objawy zdziczenia i zagraża zwierzynie (art. 33 a § 3 Ustawy o ochronie zwierząt). Właściciel psa może domagać się od lekarza weterynarii jego eutanazji tylko wówczas, gdy zwierzę jest agresywne i stwarza zagrożenie lub gdy nadmiernie cierpi (art. 33 § 1 pkt. 2 i art. 33 pkt. 4 Ustawy o ochronie zwierząt). Gdyby wolno było humanitarnie zabijać psy ograniczenia zawarte w powyższych przepisach nie miały by racji bytu. O tym, że nie wolno humanitarnie zabijać psów bez spełnienia powyższych przesłanek świadczą postępowania karne oraz dyscyplinarne toczące się przeciw myśliwym, którzy zastrzelili psy nie wykazujące objawów zdziczenia lub wałęsające się poza terenem obwodów łowieckich, nawet wówczas gdy psy te nie miały właściciela oraz postępowania toczące się przeciw lekarzom weterynarii którzy na żądanie właścicieli zwierząt poddali je eutanazji z powodów innych niż wymienione wyżej.
7. Art. 33 § 1 a Ustawy o ochronie zwierząt stanowi, że uśmiercanie zwierząt odbywać może się wyłącznie w sposób humanitarny. Żaden ubój w warunkach domowych nie jest ubojem humanitarnym.
8. Ubojowi na cele gastronomiczne podlegają jedynie niektóre zwierzęta gospodarskie, po uzyskaniu świadectwa zdrowia, w ubojniach spełniających wymogi określone prawem i obsługiwanych przez wykwalifikowane osoby, dysponujące określonym prawem sprzętem. Ponadto, dopuszczalne jest konsumowanie zwierząt uzyskanych w wyniku polowania, przeprowadzanego zgodnie z przepisami prawa przez uprawnionych myśliwych a także konsumowanie ryb, pozyskanych zgodnie z obowiązującymi przepisami.
9. Wykaz zwierząt gospodarskich wymieniono w art. 2 § 1 pkt. 15 Ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich. W powołanym wykazie brak psa.
10. O tym, że tylko zwierzęta gospodarskie mogą być przeznaczane na cele gastronomiczne świadczy treść art. 1 § 1 lit. n Ustawy o ochronie zdrowia zwierząt, pozwalająca na umieszczanie na rynku produktów pochodzących ze zwierząt gospodarskich.
11. Interpretacja przepisów, dokonana przez Sąd pozostaje w sprzeczności z treścią art. 34 § 1 Ustawy o ochronie zwierząt, który stanowi, że zwierzę kręgowe może zostać uśmiercone w ubojni. W przepisach ustawowych, dotyczących zwierząt, które mogą być przeznaczone na ubój (np. art. 14 § 4 - 6 Ustawy o ochronie zdrowia zwierząt) ustawodawca nie wymienia psów. Brak jest również odpowiedniego rozporządzenia, regulującego procedurę uboju psów i wydanego w trybie art. 34 § 6 Ustawy o ochronie zwierząt. Jednocześnie – istnieją rozporządzenia, wydane w oparciu o cytowany przepis i regulujące procedurę zabijania poszczególnych gatunków zwierząt rzeźnych.
12. Zawarty w treści art. 34 § 1 Ustawy o ochronie zwierząt zwrot „może” nie oznacza, że zwierzę kręgowe może zostać uśmiercone w ubojni lub w dowolnym innym miejsce poza nią. Gdyby tak było ustawodawca nie tworzyłby szczegółowych procedur uboju w ubojniach, bo ich zachowanie byłoby zbędne z uwagi na możliwość dokonania uboju poza ubojnią, z pogwałceniem wszelkich procedur. Zawarty w art. 34 § 1 Ustawy o ochronie zwierząt zwrot „może” oznacza, że zwierzę może ale nie musi być przeznaczone na ubój. Innymi możliwościami zakończenia życia zwierzęcia gospodarczego są: eutanazja oraz naturalna śmierć.
13. Z treści art. 34 § 6 Ustawy o ochronie zwierząt wynika, że Minister właściwy do spraw rolnictwa określa w drodze rozporządzenia warunki i metody uboju i uśmiercania zwierząt stosowanie do gatunku, mając na względzie zapewnienie humanitarnego traktowania zwierząt podczas ich uboju lub uśmiercania. Gdyby zabijanie psów przez ich właścicieli było dozwolone istniałoby rozporządzenie regulujące procedurę zabijania psów przez właścicieli. Takiego rozporządzenia jednak brak. Istnieje natomiast powołane wyżej rozporządzenia z którego wynika, że pies może być uśmiercony jedynie poprzez eutanazję, której zgodnie z obowiązującymi przepisami dokonać może tylko lekarz weterynarii.
14. Gdyby z psów można było wytapiać smalec i stosować go jako środek leczniczy, służący zgodnie z ludowymi zabobonami m.in. do picia lub smarowania stawów, istniałyby przepisy regulujące wymagania zdrowotne dla smalcu jako niejadalnego produktu zwierzęcego oraz wymagania zdrowotne dla psiego smalcu jako produktu jadalnego. Takie wymagania dla psiego smalcu jednak nie istnieją, mimo, że istnieją przepisy ustanawiające te wymagania dla innych, jadalnych i niejadalnych produktów.
15. Przepisy prawa interpretowane powinny być w nawiązaniu do kontekstu kulturowego. Kultura europejska nie dopuszcza zabijania psów na mięso lub skóry (np. Rozporządzenie C-6-0459/2007). Kultura ta przyjmuje również standardy dotyczące humanitarnego uśmiercania i uboju zwierząt, wyrażone m.in. w Dyrektywie 93/119/WE. Zalegalizowanie domowego uboju psów lub rzeźni dla psów (co jest logiczną konsekwencją rozważań prowadzonych przez Sąd) kłóci się z powyższymi standardami.
W uzasadnieniu postanowienia o umorzeniu postępowania Sąd dokonał wybiórczej interpretacji przepisów, nie uwzględniając kontekstu prawnego, stworzonego przez przepisy Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r, o ochronie zwierząt (Dz.U. 1997, nr 111, poz. 724 ze zm.), Ustawy z dnia 21 marca 2004r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz.U.2004, nr 69, poz. 625 ze zm.), Ustawy z dnia 20 sierpnia 1997r. o organizacja hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz.U. 1997, nr 123, poz. 774) a także - Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 września 2004r. w sprawie kwalifikacji osób uprawnionych do zawodowego uboju oraz warunków i metod uboju i uśmiercania zwierząt (Dz.U. 2004, nr 205, poz. 2102) ze szczególnym uwzględnieniem § 15 ust. 2 tego Rozporządzenia.
W świetle cytowanych wyżej aktów prawnych nie jest prawdą, że: 1. ustawodawca dopuszcza zabijanie psów przez ich właścicieli, o ile tylko ubój dokonywany jest w sposób humanitarny, 2. zabijanie psów może być uzasadnione potrzebą gospodarczą a 3. ubój zwierząt może być przeprowadzany w dowolnych miejscach i dowolny sposób.
1. Pies jako zwierzę domowe jest towarzyszem człowieka, w związku z czym nie podlega konsumpcji (art. 4 pkt. 17 Ustawy o ochronie zwierząt)
2. Zwierzęta domowe, w tym psy, mogą być pozbawiane życia tylko w drodze iniekcji śmiertelnej dawki środka stosowanego do narkozy lub eutanazji (§ 15 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie kwalifikacji osób uprawnionych do zawodowego uboju oraz warunków i metod uboju i uśmiercania zwierząt). Ponadto, psy mogą zostać uśmiercone przez myśliwych w trybie art. 33a § 3 Ustawy o ochronie zwierząt, lub w ramach kontratypu stanu wyższej konieczności, co jednak nie ma znaczenia dla przedmiotu niniejszego postępowania.
3. Z treści art. 27 Ustawy o ochronie zwierząt wynika, że iniekcji śmiertelnej dawki środka stosowanego do narkozy lub eutanazji dokonać może tylko uprawniona osoba, to jest – lekarz weterynarii. Nie ma możliwości, by osoba inna niż lekarz weterynarii legalnie weszła w posiadanie środków stosowanych do narkozy lub eutanazji (Morbital) lub stosowała te środki, gdyż są to środki podlegające kontrolowanemu obrotowi, nadzorowanemu przez Inspekcję Weterynaryjną oraz Izbę Lekarsko-Weterynaryjną, zgodnie z procedurą określoną przepisami prawa.
4. Pozbawienie zwierzęcia życia w opisany wyżej sposób (eutanazja) wyklucza możliwość późniejszego przeznaczenia zwłok tego zwierzęcia na cele spożywcze, z uwagi na treść przepisów zabraniających podawania zwierzętom przeznaczonym na cele gastronomiczne jakichkolwiek farmaceutyków w określonym czasie przed ubojem.
5. Z art. 33 § 1 pkt. 2 i art. 33 pkt. 4 Ustawy o ochronie zwierząt wynika, że uśmiercenie psa przez lekarza weterynarii możliwe jest tylko wówczas, gdy zwierzę jest cierpiące i nieuleczalnie chore a eutanazja ma skrócić jego cierpienia albo gdy jest nadmiernie agresywne i stwarza zagrożenie. Zawarte w art. 33 § 1 Ustawy o ochronie zwierząt przyczyny uśmiercenia zwierzęcia, inne niż wymienione wyżej, to jest: przyczyna gospodarcza, sanitarna oraz przyczyna związana z wykonywaniem zadań związanych z ochroną przyrody nie mają zastosowania do psów, co wynika ze szczegółowych przepisów, regulujących uśmiercanie zwierząt z powołanych przyczyn. Kwestię uśmiercania zwierząt dla potrzeb nauki (art. 33 § 1 pkt. 5 Ustawy o ochronie zwierząt) regulują odrębne przepisy, nie mające zastosowania w niniejszej sprawie.
6. Powszechne jest przekonanie o tym, że eutanazja dokonana przez wykwalifikowaną osobę oraz pozbawienie życia umiejętnym strzałem z broni palnej są humanitarnymi metodami pozbawiania życia. Stosując interpretację przedstawioną przez Sąd dojść należałoby do wniosku, że każda eutanazja dokonana przez lekarza weterynarii i każde umiejętne zastrzelenie psa przez myśliwego są prawnie dozwolone. Tak jednak nie jest. Myśliwy nie może zastrzelić każdego psa wałęsającego się po lesie a jedynie takiego, który wykazuje objawy zdziczenia i zagraża zwierzynie (art. 33 a § 3 Ustawy o ochronie zwierząt). Właściciel psa może domagać się od lekarza weterynarii jego eutanazji tylko wówczas, gdy zwierzę jest agresywne i stwarza zagrożenie lub gdy nadmiernie cierpi (art. 33 § 1 pkt. 2 i art. 33 pkt. 4 Ustawy o ochronie zwierząt). Gdyby wolno było humanitarnie zabijać psy ograniczenia zawarte w powyższych przepisach nie miały by racji bytu. O tym, że nie wolno humanitarnie zabijać psów bez spełnienia powyższych przesłanek świadczą postępowania karne oraz dyscyplinarne toczące się przeciw myśliwym, którzy zastrzelili psy nie wykazujące objawów zdziczenia lub wałęsające się poza terenem obwodów łowieckich, nawet wówczas gdy psy te nie miały właściciela oraz postępowania toczące się przeciw lekarzom weterynarii którzy na żądanie właścicieli zwierząt poddali je eutanazji z powodów innych niż wymienione wyżej.
7. Art. 33 § 1 a Ustawy o ochronie zwierząt stanowi, że uśmiercanie zwierząt odbywać może się wyłącznie w sposób humanitarny. Żaden ubój w warunkach domowych nie jest ubojem humanitarnym.
8. Ubojowi na cele gastronomiczne podlegają jedynie niektóre zwierzęta gospodarskie, po uzyskaniu świadectwa zdrowia, w ubojniach spełniających wymogi określone prawem i obsługiwanych przez wykwalifikowane osoby, dysponujące określonym prawem sprzętem. Ponadto, dopuszczalne jest konsumowanie zwierząt uzyskanych w wyniku polowania, przeprowadzanego zgodnie z przepisami prawa przez uprawnionych myśliwych a także konsumowanie ryb, pozyskanych zgodnie z obowiązującymi przepisami.
9. Wykaz zwierząt gospodarskich wymieniono w art. 2 § 1 pkt. 15 Ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich. W powołanym wykazie brak psa.
10. O tym, że tylko zwierzęta gospodarskie mogą być przeznaczane na cele gastronomiczne świadczy treść art. 1 § 1 lit. n Ustawy o ochronie zdrowia zwierząt, pozwalająca na umieszczanie na rynku produktów pochodzących ze zwierząt gospodarskich.
11. Interpretacja przepisów, dokonana przez Sąd pozostaje w sprzeczności z treścią art. 34 § 1 Ustawy o ochronie zwierząt, który stanowi, że zwierzę kręgowe może zostać uśmiercone w ubojni. W przepisach ustawowych, dotyczących zwierząt, które mogą być przeznaczone na ubój (np. art. 14 § 4 - 6 Ustawy o ochronie zdrowia zwierząt) ustawodawca nie wymienia psów. Brak jest również odpowiedniego rozporządzenia, regulującego procedurę uboju psów i wydanego w trybie art. 34 § 6 Ustawy o ochronie zwierząt. Jednocześnie – istnieją rozporządzenia, wydane w oparciu o cytowany przepis i regulujące procedurę zabijania poszczególnych gatunków zwierząt rzeźnych.
12. Zawarty w treści art. 34 § 1 Ustawy o ochronie zwierząt zwrot „może” nie oznacza, że zwierzę kręgowe może zostać uśmiercone w ubojni lub w dowolnym innym miejsce poza nią. Gdyby tak było ustawodawca nie tworzyłby szczegółowych procedur uboju w ubojniach, bo ich zachowanie byłoby zbędne z uwagi na możliwość dokonania uboju poza ubojnią, z pogwałceniem wszelkich procedur. Zawarty w art. 34 § 1 Ustawy o ochronie zwierząt zwrot „może” oznacza, że zwierzę może ale nie musi być przeznaczone na ubój. Innymi możliwościami zakończenia życia zwierzęcia gospodarczego są: eutanazja oraz naturalna śmierć.
13. Z treści art. 34 § 6 Ustawy o ochronie zwierząt wynika, że Minister właściwy do spraw rolnictwa określa w drodze rozporządzenia warunki i metody uboju i uśmiercania zwierząt stosowanie do gatunku, mając na względzie zapewnienie humanitarnego traktowania zwierząt podczas ich uboju lub uśmiercania. Gdyby zabijanie psów przez ich właścicieli było dozwolone istniałoby rozporządzenie regulujące procedurę zabijania psów przez właścicieli. Takiego rozporządzenia jednak brak. Istnieje natomiast powołane wyżej rozporządzenia z którego wynika, że pies może być uśmiercony jedynie poprzez eutanazję, której zgodnie z obowiązującymi przepisami dokonać może tylko lekarz weterynarii.
14. Gdyby z psów można było wytapiać smalec i stosować go jako środek leczniczy, służący zgodnie z ludowymi zabobonami m.in. do picia lub smarowania stawów, istniałyby przepisy regulujące wymagania zdrowotne dla smalcu jako niejadalnego produktu zwierzęcego oraz wymagania zdrowotne dla psiego smalcu jako produktu jadalnego. Takie wymagania dla psiego smalcu jednak nie istnieją, mimo, że istnieją przepisy ustanawiające te wymagania dla innych, jadalnych i niejadalnych produktów.
15. Przepisy prawa interpretowane powinny być w nawiązaniu do kontekstu kulturowego. Kultura europejska nie dopuszcza zabijania psów na mięso lub skóry (np. Rozporządzenie C-6-0459/2007). Kultura ta przyjmuje również standardy dotyczące humanitarnego uśmiercania i uboju zwierząt, wyrażone m.in. w Dyrektywie 93/119/WE. Zalegalizowanie domowego uboju psów lub rzeźni dla psów (co jest logiczną konsekwencją rozważań prowadzonych przez Sąd) kłóci się z powyższymi standardami.
