Forum - Stowarzyszenie Empatia

Na kanwie zamieszania związanego z odwołaniem konferencji z udziałem Petera Singera na Uniwersytecie Warszawskim, rozpoczynam wątek o utylitaryzmie, czyli koncepcji etycznej, której Singer jest przedstawicielem. Przy okazji: trochę o utylitarystycznych rozważaniach w wątku "Wykład „Szowinizm gatunkowy", 12.05.2009".

Na początek zapraszam do posłuchania jednego z odcinków Philosophy Talk:

Utilitarianism

Gościem jest: Wayne Sumner, University Professor, Department of Philosophy, University of Toronto

Can morality be quantified? Can the good be calculated? Utilitarianism says the right action is the one which leads to the most overall happiness -– a deceptively simple theory, but not without its detractors. Is utilitarianism compatible with the idea that people have inalienable rights? Should we be so focused on the consequences of our actions? John and Ken welcome Wayne Sumner from the University of Toronto, author of "The Hateful and the Obscene: Studies in the Limits of Free Expression".

Zapraszam do obejrzenia wykłady Singera, zakazanego na Uniwersytecie Warszawskim.

Jestem w trakcie czytania "Etyki Praktycznej" Singera. Książka jest do kupienia w niektórych księgarniach tzw. taniej książki za bodajże 23zł , więc warto poszukać. Czyta się dobrze, Singer pisze prosto, dla mnie logicznie i przejrzyście. W "Etyce..." porusza właściwie wszystkie interesujące kwestie etyczne i trzeba dużo złej woli, by po lekturze nie pomyśleć o nim ciepło i z uznaniem. Oby wszyscy filozofowie formułowali swoje sądy równie uczciwie. Singer oferuje coś w moim przekonaniu cennego- proponuje spójny, niesprzeczny i mocny system etyczny, na którym można opierać działania prozwierzęce (a także w rozumieniu: proludzkie, czemu daje wyraz w swojej ostatniej książce). Żałuję, że nie mogłem być na spotkaniu z nim w Warszawie - może kiedyś

Peter Singer powiedział, że w październiku 2008 ruch prozwierzęcy w USA odniósł jedno z największych zwycięstw. O co dokładnie chodzi? Otóż w Kaliforni wprowadzono nową ustawę zwaną wcześniej jako inicjatywa Proposition 2.

Przeprowadzono ją w formie plebiscytu, uzyskawszy blisko 70% poparcia. Ta inicjatywa została oficjalnie nazwana Inicjatywą na rzecz standardów trzymania w zamknięciu zwierząt gospodarskich (Standards for Confining Farm Animals). „to confine” znaczy trzymać wewnątrz, w odosobnieniu, zamknięciu, np. więźnia. I faktycznie, zwierzęta są więźniami właśnie w sensie zamknięcia, choć różnią się tym od większości ludzkich więźniów, że niczym na tę karę nie zasłużyły. Zapewne mogłabym przetłumaczyć "confine" w tym kontekście w bardziej miły dla ucha sposób, np. standardy utrzymania zwierząt. Ale nie zamierzam. "Confine" w podstawowym znaczeniu tego słowa oddaje o co tak naprawdę tu chodzi.

Ostateczna nazwa nowego prawa to Ustawa o przeciwdziałaniu okrucieństwu wobec zwierząt gospodarskich. O przeciwdziałaniu ciężko tu mówić, o okrucieństwie jak najbardziej.

Odsuwając na chwilę kwestię samego zabijania zwierząt, przyjrzyjmy się jakaż to rewolucja odnośnie warunków hodowli zwierząt wydarzyła się w Kaliforni, skoro Peter Singer nazywa to jednym z największych zwycięstw ruchu prozwierzęcego w USA.

Nowe prawo reguluje sposób trzymania w zamknięciu niektórych (nie wszystkich) zwierząt hodowanych na rzecz przemysłu spożywczego. Są to cielęta zamknięte w drewnianych boksach w celu uzyskania cielęciny, kury uwięzione na całe życie w ciasnych klatkach w celu uzyskiwania jaj, i świnie więzione w metalowych boksach, gdzie rodzą i karmią swoje młode. Na czym polega rewolucyjna regulacja? Cielęta, kury i świnie uzyskają swobodną przestrzeń do życia, choćby wielkości dużego pokoju? Nie. Rewolucją ma być zapewnienie takich warunków, w których zwierzęta będą mogły swobodnie leżeć, wstać, wyciągnąć nogi/skrzydła i obrócić się. Kropka.

To tak jakby kota zamknąć na całe życie w transporterku i opowiadać o przeciwdziałaniu okrucieństwu wobec zwierząt i zwycięstwie humanizmu.

Na dodatek, ta bezwstydnie minimalna regulacja zapewnia hodowcom (nie zwierzętom) możliwość stosowania wyjątków.

To straszne, że Peter Singer nazywa Proposition 2 jednym z największych zwycięstw amerykańskiego ruchu prozwierzęcego. Nie tylko dlatego, że to żadne zwycięstwo. Dla mnie osobiście jest to straszne, bo Singer jest w końcu ikoną ruchu prozwierzęcego i myślę, że w ogromnej mierze zasłużenie – w tym sensie, że jego książka była dla wielu ludzi otwarciem oczu na sprawy zwierząt i przełamaniem grubej kreski szowinizmu gatunkowego – mentalnej ślepoty na krzywdę istot innych gatunków -przypadłości, w którą wyposaża nas tradycyjne, antropocentryczne wychowanie.

Nie rozumiem dlaczego Singer tak strasznie spuszcza z tonu i nazywa Proposition 2 zwycięstwem.

Zaraz, chwileczkę. Twoim zdaniem Singer w 1975 roku był bardziej radykalny? Czy kiedykolwiek był bardziej radykalny? "Wyzwolenie zwierząt" było naprawdę dużym impulsem, jeśli przyjmiemy standardy połowy lat siedemdziesiątych, ale przecież nie była ta książka należąca do nurtu abolicjonistycznego. Jego strategia była i jest przecież strategią new-welfare (w zamierzeniu: poprzez regulację do wyzwolenia):

We should do our utmost to reduce the suffering of those billions of animals. This is not an either/or choice. The animal movement should continue to promote a cruelty-free vegan lifestyle, and to encourage those who are not vegans to eat less meat and dairy products. Recognizing that not everyone is ready to make such changes, however, the movement should also be involved in improving the welfare of animals used in commercial farming.
(całość tekstu w tym wątku)

To podejście ma wielu zwolenników, bo przecież (że wspomnę wspominanych na forum) i Vegan Outreach, i Erik Marcus, i PETA, i Viva! i tak dalej i temu podobni, promują regulację (odrobinę większe klatki) twierdząc, że prowadzą one do wyzwolenia (brak klatek). W jaki sposób można ich podejście krytykować, to wiemy z wątków poświęconych Gary'emu L. Francione, nie wspominając o wielu Twoich tekstach. W każdym razie, poparcie Singera dla Proposition 2 nie powinno zaskakiwać.

Dla zainteresowanych Singerem podaję linki do trzech innych wątków:

Singer o zwierzętach wykorzystywanych dla rozrywki

Dyskusja Singera z Dawkinsem (film)

Klasyczna obrona new welfare - Peter Singer [ENG]

W czerwcu 2007 roku Peter Singer miał wykład w siedzibie Krytyki Politycznej. Zapis jego wystąpienia (audio) znajdziecie na tej stronie. Mowa jest głównie o eutanazji i wykorzystaniu komórek macierzystych.

Peter Singer jest bardzo krytyczny wobec etyki opartej o religię, za co odbiera solidną dawkę krytyki zwrotnej, w tym ze strony polskich etyków (i nie tylko) związanych z Kościołem. Akcja-reakcja, i dobrze. Posłuchajcie wypowiedzi Singera na temat "Ethics without religion" (ok. 15 min).

Peter Singer is the author of several books on non-religious ethics and is Professor of Bioethics at Princeton University and he suggests, "an intellectually coherent ethic has to be independent of religion and that's an argument that goes right back to Socrates and Plato.

"I would say one of the keys is putting yourself in the position of others and seeing how you would feel if this were done to you," he continues, "of course, that is something that is in The Bible but that's just an example of the fact that the Judeo-Christian scriptures, like other traditions, have come up with things that are pretty basic."

He chats further with thoughts on the concepts of The Golden Rule, empathy, utilitarianism, and 'the greatest good for the greatest number'.

Professor Singer stresses the importance of thinking through what your stance on issues is and offers that, "whether you're religious or not... you still have to have a coherent intellectual position on what's right or wrong and you can't just take it by reading the scriptures or direct revelation of what God wants."

Tak mi się wydawało. Przejrzałam "Wyzwolenie zwierząt" jeszcze raz i już nie jestem taka pewna. Nie jestem pewna, czy był bardziej radykalny w postulatach, nie zaś czy należy czy nie do ruchu abolicjonistycznego. To, że jest utylitarystą, a nie zwolennikiem praw - to wiem.

Natomiast w tej książce mówił
- o równości - jako powszechnie przyjętej zasadzie etycznej polegającej na równym poszanowaniu interesów,
- o interesie minimalnym, którym jest brak cierpień,
- o tym, że zdolność odczuwania cierpienia i bólu stanowi jedyną dającą się obronić granicę respektowania interesów (bo inteligencja czy racjonalność, kolor skóry czy płeć są granicami arbitralnymi)
- i wreszcie o tym, że w związku z powyższym gatunkowizm jest dyskryminacją analogiczną do rasizmu czy seksizmu - a więc zasada równego poszanowania interesów go wyklucza.

Uważam, że nie trzeba być abolicjonistą, by uważać weganizm za moralną konieczność. Wystarczy uznanie zasady równego poszanowania interesów, uznanie interesu minimalnego, sprzeciw wobec szowinizmu gatunkowego, znajomość realiów produkcji zwierzęcej i świadomość, że można żyć zdrowo na diecie wegańskiej.

W książce Singera pojawiają się różne postulaty, raz bardziej, raz mniej radykalne. Teraz widzę, że są różne i zdecydowanie mniej radykalne niż wydawać by się mogło z powyższych założeń. Różne, bo raz Singer pisze, w rozdziale "Zostać wegetarianinem":


a więc laktoowowegetarianizm,

potem analizuje ekologiczne skutki przemysłowych hodowli i wpływ na środowisko i nasze życie, by w końcu zaproponować:


a więc już nie wegetarianizm, lecz bojkot przemysłowych hodowli zwierząt, które zadają zwierzętom masę cierpienia i mają negatywny wpływ na środowisko (tak jakby mniej intensywne hodowle były dla zwierząt bajką, a jedzenie mięsa, nabiału czy jaj naszą koniecznością). I to jest jak rozumiem propozycja takich organizacji jak Klub Gaja. Oczywiście w tym kontekście fakt odbierania życia zwierzętom (który jest rutynowym sposobem uzyskania produktu -> mięso, i ekonomizacji produkcji -> jaja, mleko itp) albo jest uznany za nieistotny jeśli miały dobre życie (stąd bojkot przemysłowych hodowli, ale akceptacja hodowli nieintensywnej), albo po prostu się o nim nie wspomina (np. w promocji "jaj od szczęśliwych kur")

Ale tak czy owak, dalej nie rozumiem, jak w tym wszystkim ma się mieścić określanie zwycięstwem ruchu prozwierzęcego - nawet jeśli nie jest to ruch praw zwierząt lecz welfare czy new welfare - prawodawstwa w stylu Proposition 2 - a więc stwierdzenie, że możliwość wykonania obrotu, położenia się czy wstania jest osiągnięciem - czego? poszanowania interesów zwierząt?. Jeśli ktoś tak uważa, niech mi wyjaśni dlaczego te same organizacje nie uznałyby za osiągnięcie, a raczej za szopkę, przepisu trzymanie psa całe życie na krótkim łańcuchu, wystarczająco jednak długim, by mógł wstać, usiąść, czy się położyć? Przecież to jest przykład szowinizmu gatunkowego: świnie, kury czy cielęta (objęte Proposition 2) mają taki sam interes w swobodnym poruszaniu się, chodzeniu, bieganiu jak psy, więc popieranie Proposition 2 czy nazywanie tego zwycięstwem jest kompletnym zaprzeczeniem interesów tych zwierząt tylko dlatego, że znalazły się w grupie eksploatowanej dla ludzi - a więc grupie, której z automatu odmówiono posiadania większości interesów.